Prachin Bhartiya Vigyaan “ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and 12 Students in Punjabi Language.

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ

Prachin Bhartiya Vigyaan 

ਭਾਰਤੀ ਪੁਰਾਤੱਤਵ ਅਤੇ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਸਾਹਿਤ ਇਸ ਗੱਲ ਦੀ ਗਵਾਹੀ ਭਰਦਾ ਹੈ ਕਿ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਬਹੁਤ ਖੁਸ਼ਹਾਲ ਸੀ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕਈ ਭਿੰਨਤਾਵਾਂ ਹਨ। ਧਰਮ, ਦਰਸ਼ਨ, ਭਾਸ਼ਾ, ਵਿਆਕਰਣ ਆਦਿ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਵਿਗਿਆਨਕਤਾ ਗਣਿਤ, ਜੋਤਿਸ਼, ਆਯੁਰਵੇਦ, ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ, ਸੈਨਿਕ ਵਿਗਿਆਨ ਆਦਿ ਵਿੱਚ ਵੀ ਦੇਖੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਰਿਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਆਪਣੇ ਯਤਨਾਂ, ਗਿਆਨ ਅਤੇ ਖੋਜ ਨਾਲ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਮੁੱਖ ਹੈ ਆਯੁਰਵੇਦ ਸ਼ਾਸਤਰ।

ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਵਿਕਾਸ ਬਾਅਦ ਦੇ ਵੈਦਿਕ ਕਾਲ ਵਿੱਚ ਹੋਇਆ। ਇਸ ਵਿਸ਼ੇ ‘ਤੇ ਕਈ ਸੁਤੰਤਰ ਪੁਸਤਕਾਂ ਲਿਖੀਆਂ ਗਈਆਂ। ਭਾਰਤੀ ਪਰੰਪਰਾ ਅਨੁਸਾਰ, ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕਰਨ ਵਾਲੇ ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ ਬ੍ਰਹਮਾ ਸਨ। ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਇਹ ਗਿਆਨ ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ, ਪ੍ਰਜਾਪਤੀ ਨੇ ਇਹ ਗਿਆਨ ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਅਤੇ ਫਿਰ ਅਸ਼ਵਨੀ ਕੁਮਾਰ ਨੇ ਇਹ ਗਿਆਨ ਇੰਦਰ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ। ਇੰਦਰ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਹੀ ਇਹ ਗਿਆਨ ਸਾਰੇ ਸੰਸਾਰ ਵਿੱਚ ਫੈਲਿਆ।

ਆਯੁਰਵੇਦ ਦੀਆਂ ਤਿੰਨ ਮੁੱਖ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਹਨ- ਭਾਰਦਵਾਜ, ਧਨਵੰਤਰੀ ਅਤੇ ਕਸ਼ਯਪ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅੱਠ ਭਾਗ ਹਨ।

ਦੂਜਾ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਅਨੁਸ਼ਾਸਨ ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਹੈ। ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਵੈਦਿਕ ਯੁੱਗ ਤੋਂ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੁਰਾਤਨ ਗ੍ਰੰਥਾਂ ਵਿਚ ਰਸਾਇਣ ਵਿਚ ਰਸ ਦਾ ਅਰਥ ਪਾਰਾ ਹੈ। ਬੁਧ ਨੂੰ ਭਗਵਾਨ ਸ਼ਿਵ ਦਾ ਵੀਰਜ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਰਸਾਇਣ ਵਿਗਿਆਨ ਦੇ ਅਧੀਨ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਕਿਸਮਾਂ ਦੇ ਖਣਿਜਾਂ ਦਾ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

See also  Jativad da Jahir  “ਜਾਤੀਵਾਦ ਦਾ ਜ਼ਹਿਰ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and 12 Students in Punjabi Language.

ਜੋਤਿਸ਼ ਵਿਗਿਆਨ ਵੈਦਿਕ ਸਾਹਿਤ ਦਾ ਹਿੱਸਾ ਹੈ। ਇਸ ਵਿਚ ਸੂਰਜ, ਚੰਦਰਮਾ, ਧਰਤੀ, ਤਾਰਾਮੰਡਲ, ਰੁੱਤਾਂ, ਮਹੀਨਿਆਂ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਦਾ ਗੰਭੀਰ ਅਧਿਐਨ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਰੀਆਭੱਟ ਨੂੰ ਜੋਤਿਸ਼ ਅਤੇ ਗਣਿਤ ਦੇ ਮਹਾਨ ਵਿਦਵਾਨਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਗਣਿਤ ਦਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਮਹੱਤਵ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹਰ ਕੋਈ ਜਾਣਦਾ ਹੈ ਕਿ ਜ਼ੀਰੋ ਅਤੇ ਦਸ਼ਮਲਵ ਦੀ ਖੋਜ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਹੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵੱਲੋਂ ਦੁਨੀਆ ਨੂੰ ਦਿੱਤਾ ਗਿਆ ਅਨਮੋਲ ਤੋਹਫਾ ਹੈ।

ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਕਾਲ ਤੋਂ ਹੀ ਰਾਜ ਪ੍ਰਬੰਧ ਧਰਮ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਸੀ। ਪ੍ਰਸਿੱਧ ਧਾਰਮਿਕ ਵਿਦਵਾਨ ਵੈਰਾਵੰਸ, ਅਤਰੀ, ਊਸ਼ਾਨਾ, ਕਨਵ, ਕਸ਼ਯਪ, ਗਯਾ ਆਦਿ ਨੇ ਧਰਮ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਸਿਧਾਂਤਾਂ ਅਤੇ ਰੂਪਾਂ ਦੀ ਚਰਚਾ ਕੀਤੀ ਹੈ।

ਚਾਰ ਪੁਰਸ਼ਰਥਾਂ ਵਿੱਚੋਂ, ਅਰਥ ਦਾ ਦੂਜਾ ਸਥਾਨ ਹੈ। ਮਹਾਭਾਰਤ ਵਿੱਚ ਵਰਣਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਿ ਬ੍ਰਹਮਾ ਨੇ ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਉੱਤੇ ਲੱਖਾਂ ਭਾਗਾਂ ਵਾਲੇ ਇੱਕ ਗ੍ਰੰਥ ਦੀ ਰਚਨਾ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਅਰਥ ਸ਼ਾਸਤਰ ਅਧੀਨ ਸਿਰਫ਼ ਵਿੱਤ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਚਰਚਾ ਦਾ ਜ਼ਿਕਰ ਨਹੀਂ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ। ਕੌਟਿਲਯ ਦੇ ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ ਵਿੱਚ ਧਰਮ, ਅਰਥਸ਼ਾਸਤਰ, ਰਾਜਨੀਤੀ, ਦੰਡ ਨੀਤੀ ਆਦਿ ਬਾਰੇ ਵਿਸਤ੍ਰਿਤ ਸਿੱਖਿਆਵਾਂ ਹਨ। ਇਸ ਲਈ ਪ੍ਰਾਚੀਨ ਭਾਰਤੀ ਵਿਗਿਆਨ ਦਾ ਭੰਡਾਰ ਅਮੀਰ ਸੀ।

Related posts:

Punjabi Essay, Lekh on Rail Yatra Da Anubhav "ਰੇਲ ਯਾਤਰਾ ਦਾ ਅਨੁਭਵ" for Class 8, 9, 10, 11 and 12 Stud...

ਸਿੱਖਿਆ

Punjabi Essay, Lekh on Sawer Di Sair "ਸਵੇਰ ਦੀ ਸੈਰ" for Class 8, 9, 10, 11 and 12 Students Examinatio...

ਸਿੱਖਿਆ

Punjabi Essay, Lekh on Diwali "ਦੀਵਾਲੀ" for Class 8, 9, 10, 11 and 12 Students Examination in 125 Wor...

ਸਿੱਖਿਆ

Indira Gandhi "ਇੰਦਰਾ ਗਾਂਧੀ" Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Students in Punjabi Language.

ਸਿੱਖਿਆ

Mere School Di Library “ਮੇਰੇ ਸਕੂਲ ਦੀ ਲਾਇਬ੍ਰੇਰੀ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and...

Punjabi Essay

Punjabi Essay, Lekh on Bal Majdoori - Desh De Vikas Vich Rukawat "ਬਾਲ ਮਜ਼ਦੂਰੀ: ਦੇਸ਼ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਰੁ...

ਸਿੱਖਿਆ

Jungle di Sambhal di Lod "ਜੰਗਲ ਦੀ ਸੰਭਾਲ ਦੀ ਲੋੜ" Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Students in Pun...

ਸਿੱਖਿਆ

Loktantra vich Media di Jimevari “ਲੋਕਤੰਤਰ ਵਿੱਚ ਮੀਡੀਆ ਦੀ ਜ਼ਿੰਮੇਵਾਰੀ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech...

ਸਿੱਖਿਆ

Vidyarthi ate Rajniti “ਵਿਦਿਆਰਥੀ ਅਤੇ ਰਾਜਨੀਤੀ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and 12...

ਸਿੱਖਿਆ

Basant Panchami “ਬਸੰਤ ਪੰਚਮੀ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and 12 Students in Pun...

ਸਿੱਖਿਆ

Visit to a Hill Station  “ਪਹਾੜੀ ਸਟੇਸ਼ਨ ਦਾ ਯਾਤਰਾ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 an...

Punjabi Essay

Punjabi Essay, Lekh on Rakhadi "ਰੱਖੜੀ" for Class 8, 9, 10, 11 and 12 Students Examination in 135 Wor...

ਸਿੱਖਿਆ

Mehangai “ਮਹਿੰਗਾਈ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and 12 Students in Punjabi Langu...

ਸਿੱਖਿਆ

National welfare through labor “ਕਿਰਤ ਦੁਆਰਾ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਲਿਆਣ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class...

Punjabi Essay

Punjabi Essay, Lekh on Bharat De Mausam "ਭਾਰਤ ਦੇ ਮੌਸਮ" for Class 8, 9, 10, 11 and 12 Students Examin...

ਸਿੱਖਿਆ

Neta ji Subhash Chandra Bose "ਨੇਤਾ ਜੀ ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ" Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Students...

ਸਿੱਖਿਆ

Bijli to bina ek Raat “ਬਿਜਲੀ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਇੱਕ ਰਾਤ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and...

Punjabi Essay

Rukhan De Labh "ਰੁੱਖਾਂ ਦੇ ਲਾਭ" Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Students in Punjabi Language.

ਸਿੱਖਿਆ

Punjabi Essay, Lekh on Parikhiya Hall Da Drishya "ਪ੍ਰੀਖਿਆ ਹਾਲ ਦਾ ਦ੍ਰਿਸ਼" for Class 8, 9, 10, 11 and ...

ਸਿੱਖਿਆ

Pradushan Control vich Sada Yogdaan “ਪ੍ਰਦੂਸ਼ਣ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਸਾਡਾ ਯੋਗਦਾਨ” Punjabi Essay, Paragraph, Spe...

ਸਿੱਖਿਆ
See also  Aabadi vich auratan da ghat riha anupat “ਆਬਾਦੀ ਵਿੱਚ ਔਰਤਾਂ ਦਾ ਘਟ ਰਿਹਾ ਅਨੁਪਾਤ” Punjabi Essay, Paragraph, Speech for Class 9, 10 and 12 Students in Punjabi Language.

Leave a Reply

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.