ਕੌਮੀਅਤ
Komiyat
ਕੌਮ ਸਿਰਫ਼ ਜ਼ਮੀਨ ਦਾ ਇੱਕ ਟੁਕੜਾ ਨਹੀਂ ਹੈ, ਸਗੋਂ ਸਾਡੀ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਵਿਰਾਸਤ ਹੈ ਜੋ ਅਸੀਂ ਆਪਣੇ ਪੁਰਖਿਆਂ ਤੋਂ ਪਰੰਪਰਾ ਦੇ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਜਿਸ ਸਥਾਨ ‘ਤੇ ਅਸੀਂ ਵੱਡੇ ਹੁੰਦੇ ਹਾਂ, ਸਿੱਖਿਆ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦੇ ਹਾਂ ਅਤੇ ਸਾਹ ਲੈਂਦੇ ਹਾਂ, ਉਸ ਨੂੰ ਆਪਣੀ ਕੌਮ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਕਿਸੇ ਵਿਅਕਤੀ ਦੀ ਅਧੀਨਗੀ ਦਾ ਪਹਿਲਾ ਕਦਮ ਹੈ। ਇਸੇ ਤਰ੍ਹਾਂ, ਇੱਕ ਆਜ਼ਾਦ ਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀਆਂ ਸਰਹੱਦਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਇੱਕ ਦੂਜੇ ਨਾਲ ਪਿਆਰ ਹੋਣਾ ਸੁਭਾਵਕ ਹੈ, ਭਾਵੇਂ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਧਰਮ, ਜਾਤ, ਭਾਸ਼ਾ ਜਾਂ ਫਿਰਕਾ ਕੋਈ ਵੀ ਹੋਵੇ। ਰਾਸ਼ਟਰ ਲਈ ਜਿਊਣ ਅਤੇ ਕੰਮ ਕਰਨ ਦੀ ਭਾਵਨਾ, ਉਸਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਅਤੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਦੂਜੇ ਵਿਅਕਤੀ ਨਾਲ ਧਰਮ, ਜਾਤ, ਗੋਤ ਆਦਿ ਦੇ ਆਧਾਰ ‘ਤੇ ਵਿਵਹਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਨਜ਼ਰ ਸੰਕੁਚਿਤ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਜ਼ਰੂਰੀ ਸ਼ਰਤ ਹੈ- ਦੇਸ਼ ਨੂੰ ਪਹਿਲ ਦੇਣੀ, ਭਾਵੇਂ ਸਾਨੂੰ ‘ਸਵੈ’ ਨੂੰ ਤਬਾਹ ਕਰਨਾ ਪਵੇ। ਮਹਾਤਮਾ ਗਾਂਧੀ, ਤਿਲਕ, ਸੁਭਾਸ਼ ਚੰਦਰ ਬੋਸ ਆਦਿ ਦੀਆਂ ਰਚਨਾਵਾਂ ਦਰਸਾਉਂਦੀਆਂ ਹਨ ਕਿ ਰਾਸ਼ਟਰਵਾਦ ਦੀ ਭਾਵਨਾ ਕਾਰਨ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਅਣਗਿਣਤ ਕਠਿਨਾਈਆਂ ਝੱਲਣੀਆਂ ਪਈਆਂ, ਪਰ ਉਹ ਆਪਣੇ ਦ੍ਰਿੜ੍ਹ ਇਰਾਦੇ ‘ਤੇ ਅਡੋਲ ਰਹੇ। ਵਿਅਕਤੀਗਤ ਹੋਂਦ ਨੂੰ ਕਾਇਮ ਰੱਖਣ ਲਈ ਮਨੁੱਖ ਨੂੰ ਸਾਰੀਆਂ ਆਪਸੀ ਸੀਮਾਵਾਂ ਅਤੇ ਰੁਕਾਵਟਾਂ ਨੂੰ ਭੁਲਾ ਕੇ ਕੰਮ ਕਰਨਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ, ਤਾਂ ਹੀ ਉਸ ਦੀਆਂ ਨੀਤੀਆਂ ਅਤੇ ਮਰਿਆਦਾਵਾਂ ਨੂੰ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਕਿਹਾ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ।
ਜਦੋਂ ਵੀ ਭਾਰਤ ਦੀ ਵੰਡ ਹੋਈ ਤਾਂ ਓਥੇ ਵਿਦੇਸ਼ੀਆਂ ਨੇ ਰਾਜ ਕੀਤਾ। ਜਾਤੀ ਜਾਂ ਭਾਸ਼ਾਈ ਵਿਤਕਰਾ ਹੋਵੇ, ਤੀਸਰਾ ਵਿਅਕਤੀ ਇਸ ਦਾ ਫਾਇਦਾ ਉਠਾਉਣ ਦੀ ਕੋਸ਼ਿਸ਼ ਜ਼ਰੂਰ ਕਰੇਗਾ। ਅੱਜ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਕਈ ਤਰ੍ਹਾਂ ਦੀਆਂ ਲਹਿਰਾਂ ਚੱਲ ਰਹੀਆਂ ਹਨ। ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਭਾਸ਼ਾ ਨੂੰ ਲੈ ਕੇ ਟਕਰਾਅ ਹੋ ਰਿਹਾ ਹੈ ਅਤੇ ਕਈ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਧਰਮ ਜਾਂ ਖੇਤਰ ਦੇ ਨਾਂ ‘ਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਿਆ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਦੇ ਨਤੀਜੇ ਸਾਡੇ ਸਾਹਮਣੇ ਹਨ। ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀ ਹਉਮੈ ਤੱਕ ਸੀਮਤ ਹੁੰਦਾ ਜਾ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਨਤੀਜੇ ਵਜੋਂ ਰਾਸ਼ਟਰੀ ਚੇਤਨਾ ਦੀ ਘਾਟ ਝਲਕ ਰਹੀ ਹੈ।
