ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਕੰਮ ਕਰਨ ਨਾਲੋਂ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਸੌਖਾ ਹੈ
ਇਹ ਇੱਕ ਅਜਿਹਾ ਸੰਸਾਰ ਹੈ ਜੋ ਆਪਣੀ ਬੁਰਾਈ ਨਹੀਂ ਦੇਖਦਾ ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਡੂੰਘਾਈ ਨਾਲ ਦੇਖਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਵੀ ਉਸਨੂੰ ਉਸਦੇ ਬੁਰੇ ਕੰਮਾਂ ਦੀ ਯਾਦ ਆਉਂਦੀ ਹੈ, ਉਹ ਆਪਣਾ ਬਚਾਅ ਕਰਦਾ ਹੈ ਪਰ ਆਪਣੇ ਕੰਮਾਂ ਲਈ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਦੋਸ਼ੀ ਠਹਿਰਾਉਂਦਾ ਹੈ। ਉਹ ਆਪ ਕੋਈ ਕੰਮ ਨਹੀਂ ਕਰਦਾ ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪ੍ਰਚਾਰ ਕਰਨਾ ਆਪਣਾ ਪਰਮ ਫਰਜ਼ ਸਮਝਦਾ ਹੈ।
ਆਪਣੇ ਆਪ ਦੇ ਨੁਕਸ ਤਿਲ ਵਾਂਗ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ ਪਰ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਪਹਾੜ ਵਾਂਗ ਦਿਖਾਈ ਦਿੰਦੇ ਹਨ। ਸ਼ਾਇਦ ਗੋਸਵਾਮੀ ਤੁਲਸੀਦਾਸ ਨੇ ਅਜਿਹੇ ਲੋਕਾਂ ਬਾਰੇ ਕਿਹਾ ਹੈ ਕਿ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਅਜਿਹੇ ਹਨ ਜੋ ਪ੍ਰਚਾਰ ਵਿੱਚ ਨਿਪੁੰਨ ਹਨ। ਭਾਵ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਲੋਕ ਦੂਜਿਆਂ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਹੀ ਆਪਣੀ ਕੁਸ਼ਲਤਾ ਸਮਝਦੇ ਹਨ।
ਇੱਕ ਸੱਜਣ ਪਹਿਲਾਂ ਆਪਣੇ ਨੁਕਸ ਦੇਖਦਾ ਹੈ ਪਰ ਕਦੇ ਵੀ ਕਿਸੇ ਦੁਸ਼ਟ ਦੇ ਨੁਕਸ ਨਹੀਂ ਗਿਣਦਾ। ਭਲਾ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੇ ਮਾੜੇ ਕੰਮਾਂ ਨੂੰ ਸਭ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕਬੂਲ ਕਰ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਪਰ ਦੁਸ਼ਟ ਮਨੁੱਖ ਆਪਣੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਨੂੰ ਨਜ਼ਰਅੰਦਾਜ਼ ਕਰ ਕੇ ਦਿਨ-ਰਾਤ ਦੂਜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਗ਼ਲਤੀਆਂ ਲੱਭਦਾ ਰਹਿੰਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ ਤਾਂ ਉਹ ਇੰਨਾ ਬੁਰਾ ਨਹੀਂ ਹੋ ਸਕਦਾ ਕਿ ਉਸ ਨੂੰ ਸਲਾਹ ਨਾ ਦੇਵੇ। ਭਾਵੇਂ ਉਸ ਨੂੰ ਇਹ ਲਾਭਦਾਇਕ ਲੱਗੇ ਜਾਂ ਨਾ, ਉਹ ਆਪਣੀ ਰਾਏ ਦਿੱਤੇ ਬਿਨਾਂ ਸਹਿਮਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ।
ਚਾਹੀਦਾ ਤਾਂ ਇਹ ਹੈ ਕਿ ਜੇਕਰ ਕੋਈ ਵਿਅਕਤੀ ਕੋਈ ਕੰਮ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੋਵੇ ਤਾਂ ਉਸ ਦੀ ਪ੍ਰਸ਼ੰਸਾ ਕੀਤੀ ਜਾਵੇ ਤਾਂ ਜੋ ਕਿਹਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਵਿਅਕਤੀ ਉਸ ਕੰਮ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਇਕਾਗਰਤਾ ਨਾਲ ਕਰੇ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿਚ ਸਫਲਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰੇ। ਪਰ ਜਿਸ ਦੇ ਸਾਹਮਣੇ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਉਹ ਉਸ ਬਾਰੇ ਤੁਰੰਤ ਆਪਣੀ ਸਲਾਹ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇੱਕ ਵਾਰ ਇੱਕ ਆਦਮੀ ਕਾਰ ਚਲਾਉਣਾ ਸਿੱਖ ਰਿਹਾ ਸੀ। ਇਕ ਹੋਰ ਵਿਅਕਤੀ ਆਇਆ ਅਤੇ ਉਸ ਨੂੰ ਇਸ ਤਰ੍ਹਾਂ ਨਾ ਚਲਾਉਣ ਦੀ ਸਲਾਹ ਦੇਣ ਲੱਗਾ। ਉਸ ਆਦਮੀ ਨੇ ਗੁੱਸੇ ਵਿਚ ਆ ਕੇ ਉਸ ਨੂੰ ਕਿਹਾ, “ਆਓ, ਤੁਸੀਂ ਗੱਡੀ ਚਲਾਓ।” ਵਿਅਕਤੀ ਕਾਰ ਨਹੀਂ ਚਲਾ ਸਕਦਾ ਸੀ। ਉਹ ਉਦਾਸ ਚਿਹਰੇ ਨਾਲ ਉਥੋਂ ਚਲਾ ਗਿਆ। ਉਦੋਂ ਜਾਣ ਵਾਲੇ ਬੰਦੇ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਕਿਹਾ, ਪਰ ਸਿਖਿਆ ਬਹੁਤ ਚੰਗੀ ਹੈ।
